Oblast visokog obrazovanja uređena je Zakonom o visokom obrazovanju.
Visoko obrazovanje u Crnoj Gori se stiče na ustanovama visokog obrazovanja i to: univerzitetu, fakultetu, umjetničkoj akademiji i visokoj školi. Ustanove visokog obrazovanja se osnivaju kao javne ili privatne.
Crna Gora je punopravna članica Bolonjskog procesa / Evropskog prostora visokog obrazovanja (European Space for Higher Education – EHEA) od 2003.godine.
Studijski programi koji se mogu realizovati na javnim i privatnim ustanovama visokog obrazovanja su:
- osnovni, obima 180 ECTS
- master (postdiplomski), obima 120 ECTS
- doktorski, obima 180 ECTS.
Posljednjim izmjenama Zakona o visokom obrazovanju uvedene su sljedeće izmjene u sistemu visokog obrazovanja:
- novi model studiranja 3+2+3, umjesto dosadašnjeg 3+1+1+3, kao dominantnog modela u Evropskom prostoru visokog obrazovanja;
- besplatne osnovne i master studije na javnim ustanovama visokog obrazovanja počev od 2017/2018. studijske godine za osnovne studije. Studije drugog ciklusa, odnosno master studije po reformisanom modelu studija, biće besplatne počev od 2020/2021. godine;
- novi model finansiranja visokog obrazovanja, tzv. ugovorni model koji podrazumijeva zaključivanje ugovora o finansiranju, za realizaciju studijskih programa čime će se obezbijediti mogućnost za veća izdvajanja iz budžeta ali i veću odgovornost;
- obaveznost praktične nastave najmanje 25% u odnosu na ukupnu opterećenost studenta po predmetima, odnosno godini, u zavisnosti od ishoda učenja za pojedini studijski program;
- osnivanje Agencije za kontrolu i obezbjeđenje kvaliteta visokog obrazovanja.
Svi strateški ciljevi daljeg razvoja visokog obrazovanja koncipirani su Strategijom razvoja visokog obrazovanja 2016-2020:
- unaprjeđenje kvaliteta visokog obrazovanja i stvaranje konkurentnog kadra;
- usklađivanje obrazovanja sa potrebama tržišta rada;
- unaprjeđenje naučno-istraživačkog rada i povećan nivo učešća u EU projektima;
- internacionalizacija visokog obrazovanja;
- cjeloživotno obrazovanje;
- uspostavljanje održivog modela finansiranja.
Programi prvog ciklusa (osnovne studije) su organizovani kao trogodišnji, obima 180 ECTS za većinu studijskih programa. Lica koja završe programe prvog ciklusa (akademske i primijenjene studijske programe) imaju mogućnost nastavka obrazovanja na programima drugog ciklusa, što je, između ostalog, uslov za upis doktorskih studija kao trećeg ciklusa. Shodno Zakonu o visokom obrazovanju programi prvog ciklusa mogu biti organizovani kao integrisani osnovni i master programi obima 300, odnosno 360 ECTS. Lica koja steknu diplomu završetkom integrisanih osnovnih i master studija imaju pravo direktnog upisa na doktorske studije.
Programi iz oblasti regulisanih profesija (medicina, stomatologija, arhitektura, farmacija, visoka medicinska škola) usklađeni su sa posebnim propisom Evropske unije kojim se uređuju regulisane profesije, odnosno Direktivom 2005/36EC i Direktivom 55/13EC.